Waarom de coronatijd ons zo uitput

Terugkerende zorgen

Het einde van het coronavirus is nog niet in zicht. Maar als het zover is, blijft er veel onzeker. We vroegen Derek de Beurs, hoofd epidemiologie bij het Trimbos-instituut, wat we na de crisis kunnen verwachten. “We zagen aan het begin van de crisis dat de stress bij iedereen toenam. Toen de maatregelen afnamen, zag je dat mensen weer wat rustiger werden. Maar het wordt heel spannend als de boel weer moet worden opgestart. Je zult zien dat de financiële zorgen weer toenemen. De overheid steunt niet meer wat ze hebben gesteund en er speelt de angst dat de maatregelen weer strenger worden. Het blijft onduidelijk waar je aan toe bent. Die onzekerheid is voor iedereen heel vermoeiend.” 

Vastgelopen stress systeem

Helaas is ons lichaam niet gebouwd om met die langdurige stress om te gaan. Derek: “Het is normaal dat je stemmingen op een dag op en neer kunnen gaan. Als iemand continu gestresst is en niet meer die natuurlijke fluctuatie laat zien, komt het stresssysteem als het ware vast te zitten. Dit zijn vroege waarschuwingssignalen waar je iets mee moet doen, die vaak niet op tijd herkent worden. Maar je zou dus nu al als werkgever kunnen denken; ‘er komt een zware periode aan voor mijn medewerkers’, dus je moet nu heel goed naar medewerkers luisteren en zaken faciliteren. Erken ook dat het een rotperiode is en probeer open te zijn. Dit is lastig omdat je zelf ook in stress kan raken, maar het is wel heel belangrijk.”

Eerdere crisissituaties

Zijn er vergelijkbare crisissituaties en wat kunnen we ervan leren? Derek: “De coronacrisis is eigenlijk heel uniek. Daarom proberen wij de dingen die we hebben geleerd uit de financiële crisis en de SARS epidemie in China te combineren. Bij de financiële crisis zagen we vooral dat de onzekerheid en financiële stress een enorme impact op mensen heeft. Dit heeft te maken met het vertrouwen in de toekomst. Mensen slapen slecht en maken zich zorgen. Bij de SARS-crisis zag je dat sociale isolatie heel erg speelde. Mensen voelde zich eenzaam. Het was toen erg belangrijk dat ze iemand nabij hadden: een partner of een gezin. Dit was eigenlijk belangrijker dan het gebrek aan feestjes of andere contacten. Sociale eenzaamheid was minder belangrijk dan emotionele eenzaamheid. Dus het is als werkgever goed om te kijken: wie woont er alleen of wie is er alleen en wie heeft wel die verbondenheid. Dat is belangrijker dan alle andere sociale contacten op je werk. Want heeft iemand bijvoorbeeld genoeg steun als hij of zij alleen thuis is?”

Loslaten en accepteren

Het coronavirus is een invloed van buitenaf, waardoor ons besluiten worden opgelegd. Hoe kunnen we hier het beste mee omgaan? Derek: “In de literatuur staat dat je je niet druk moet maken om zaken waar je zelf geen invloed op hebt. Dit geldt ook voor besluiten die je worden opgelegd. Voor je stressniveau kun je het beter loslaten en accepteren. Daarnaast werkt het feit dat we met z’n allen in hetzelfde schuitje zitten heel beschermend. Je kan er niks aan doen en je hoeft jezelf niet de schuld te geven.

Vooruitblikken

Er is nog veel onduidelijk over de duur van het coronavirus. Wat kunnen we volgens Derek verwachten? “In het positiefste scenario zien we geleidelijk aan steeds meer versoepelingen. Dan is het belangrijk om te faciliteren dat collega’s elkaar weer fysiek kunnen zien op werk. Als dat steeds meer kan, heb je het gevoel dat er een einde aan komt. Volgens mij hebben mensen nu heel veel op adrenaline gewerkt de afgelopen tijd en is dat niet vol te houden. In het ergste scenario duurt het nog een jaar en moeten we dit ook zo gaan zien. Niet op adrenaline werken, maar het te accepteren als de nieuwe realiteit en daar ook het werk op aan te passen. Daarbij is het belangrijk voor werkgevers om te accepteren dat de productiviteit van medewerkers niet hetzelfde is en dat dat oké is. Je moet dit zo uitstralen en ervan uitgaan dat iedereen zijn best doet om het te regelen.”

Tips om om te gaan veranderingen

Alle veranderingen hebben een grote impact op medewerkers. Hoe kun je ze hier zo goed mogelijk bij helpen? Derek geeft een aantal tips.

• Erken dat het nog even duurt
  Neem medewerkers bij de hand en erken dat het nog een stuk langer gaat duren. Als je bijvoorbeeld aangeeft dat je tot januari thuiswerkt, weten medewerkers waar ze aan toe zijn.

• Bied een uitlaatklep
  Bied medewerkers een uitlaatklep voor alle frustratie. Er wordt namelijk zoveel over het virus gepraat, dat medewerkers soms niet meer aan hun werk toekomen.Het is goed om dit te splitsen. Besteed een deel van het gesprek aan hoe het met iedereen is en probeer ze daarna weer te stimuleren om verder te gaan met hun werk. 
  
  
• Stimuleer regelmaat
  Het is belangrijk om goed voor jezelf te blijven zorgen. Daarin is regelmaat heel belangrijk. Een derde is minder aan het sporten terwijl je juist nu - omdat het zo stressvol is - meer moet investeren in je gezondheid. 
  
  
• Stel een protocol op voor vergaderingen
  Vanuit HR kun je een krachtig signaal afgeven door een protocol op te stellen voor vergaderingen. Geen back-to-back vergaderingen van half 9 tot 5, maar vergaderingen in blokken van drie kwartier. Hier moeten we elkaar in opvoeden.

Waar kunnen medewerkers terecht met burn-out klachten?